Кумановско-Македонски речник Кон првото издание: Идејата за создавање на овој речник веќе е објаснета. Би сакал само да додадам дека ова прво издане, ќе биде прилично технички несредено и ќе служи како ориентир за понатамошните изданија. Уживајте во сељачизмите! --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
А -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- А - (А?) замена за прашалниот збор ШТО; често се користи и како пополнувач на вакуум помеѓу две реченици при зборување; Пр: "A?" Авлија - двор, поширок простор околу куќата Аузлук - излог Апови - медикаменти (таблети) Анџар - (турцизам) нож Арпаџик - вид кромид Амрел - Чадор (изразот води потекло од клечовскиот крај) ------------------------------------------------------------------------------------------
Б -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Батљак - Кал, огромна површина прекриена со кал; каллив терен; талог од кафе (кафеавата маса на дното од филџанот; ова е всушност најупотребуваното значење на зборот). Пр: "Келнер, дај едно кафе с'с повише батљак!" Буќкуруш - мешаница од нешто; повеќе работи измешани на едно место Б'чва - буре, дрвено буре за складирање на вино или ракија Бушон - керамички електричен осигурувач Бубреца ме - ме удира по слабините Брља (селска брља) - ракија со висок степен на алкохол Буњиште - куп ѓубре -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- В -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Воња - Смрди Ваздуф - Воздух Вировњак - Заезерена вода; обично после силни дождови, кога на некоја вдлабнатина во патот ќе се насобере вода. Вук да га е.. - волк --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Г -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Градиплот - жива ограда; во западните краишта на кумановско, има посебен вид грмушесто растение, наречено градиплот, со него се оградуваат селски дворови. Глоѓа - (глагол) непријатно чувство, затапена болка додека се седи во непријатна положба, или затапена болка од предмет кој непријатно притиска некој дел од телото фразата "глоѓа те некое ребро" се користи при разговор со личности кои постојано сакаат да влегуваат во конфликт, да беснеат. Гадурија - мошне гадна, одбивна личност Гњете се - се мува, се гура во многу мал простор (буквално) Пр. "Гњете се куде му е и куде не му е место." Изразот "гњете" често се употребува кога некој некултурно јаде. Глоботи / Глоботење - (глагол) се мисли на звукот што се испушта при горење на дрвја во огништето; Пр: "охохо охохо, ама е убавко огањ док глоботи"
Д -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Даскал - учител Димољ - подводен процеп во карпа покрај бреговите на реките, обично, во таквите дупки живеат поголеми риби, затоа за успешен бизнисмен се вели: "Сви димољи ги знае и брка у њи' без стра!' Дроља - (србизам) проститутка Дрљача - вид приклучна справа за трактор --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ѓ -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- / --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Е -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Енац - игра со рака во фудбал Ендек - дупка покрај патот; прокоп; ров; Пр: "Потера га сват Фергусона, отут реку, на угоре, на угоре и ОП у ендек, салте учина a' и однема га!" Едн'к - веднаш --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ж -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Ждировина - промаја (ждири - дува) Пр: "Ждири ми под ноѓе" Жабокречина - застојана вода покрај реките, барска вода, презаситена со тиња и алги. Жуљ - плускавец Жуљан - Плачко ("не се жуљави" - не плачи) Жужу - (фр. joujou - вид играчка) Жужу Бурекџилница - позната кумановска бурекџилница, една од многуте локации кадешто се собираат творците на сељачизмот Жгл'п - се изговара "Жглуп" или "Жглап", ономатопеја често користена при муабет; Го имитира звуко на тело што паѓа во некој ликвид; Пр: "Оди си, оди си и од едн'к, жгл'п, упадна ми нога у вир!" Жбуњ - грмушка Ждере - јаде Жљеб - Вдлабнатина --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
З -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- З'инат - за инает Заметлеа се - се изгуби на психичка база Заглиѓа - загледува; момче загледува девојка или обратно; Пр: "он'j Милисав, стално ме заглиѓуе " Заглиба - (глагол) се заглави во нешто; пропадна во нешто; Пр: "Пу да га е.., заглиба се у батљак" Залиќа - (глагол) заобиколува; Пр: "Он'ј стално ме залиќа, како нешто да сам му згрешил." Зачмаја се - се подзамисли; будно сонува Заврзлама - Сплетка во која што се вклучени повеќе луѓе; монтиран случај Зор - (тур. zor - сила, моќ, насилство, бес); потреба, голема потреба да се направи нешто; Пр: "Имам си зор, у колзет да иду." За зор зам'н - фраза еквивалентна на фразата: "за недај Боже" или "Во случај да притреба."; Пр: " Не га врљај тој пакличе, ќе се најде за зор зам'н!" ----------------------------------------------------------------------------------------------
Ѕ -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Ѕивта - Пие (најчесто се мисли на пиење алкохол) Ѕебрина (Ѕебринка) - благо, умерено студенило, доволно да го наежи телото; Пр: "оф, оф, иде ми ѕебрина, загрни ме, побрго!" Ѕнѕог'с - флегматична личност, влечко; личност без завршница {секој од вас што знае некој сељачизам или провинцијализам што започнува на -Ѕ, слободно нека го каже, затоа што, на нашата уникатна буква Ѕ и е потребна промоција.} -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
И ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Издркотњак - типичен сељачизам, селачизам во с'ржта ( "коска сељачизам" според сељачка терминологија); секрет од машки полови жлезди Измица се (изм'ца се) - (глагол) се вади; излегува вон првобитната положба;Пр: "Не се измицај такој, некад нема да знам куде си!" -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ј--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
А -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- А - (А?) замена за прашалниот збор ШТО; често се користи и како пополнувач на вакуум помеѓу две реченици при зборување; Пр: "A?" Авлија - двор, поширок простор околу куќата Аузлук - излог Апови - медикаменти (таблети) Анџар - (турцизам) нож Арпаџик - вид кромид Амрел - Чадор (изразот води потекло од клечовскиот крај) ------------------------------------------------------------------------------------------
Б -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Батљак - Кал, огромна површина прекриена со кал; каллив терен; талог од кафе (кафеавата маса на дното од филџанот; ова е всушност најупотребуваното значење на зборот). Пр: "Келнер, дај едно кафе с'с повише батљак!" Буќкуруш - мешаница од нешто; повеќе работи измешани на едно место Б'чва - буре, дрвено буре за складирање на вино или ракија Бушон - керамички електричен осигурувач Бубреца ме - ме удира по слабините Брља (селска брља) - ракија со висок степен на алкохол Буњиште - куп ѓубре -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- В -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Воња - Смрди Ваздуф - Воздух Вировњак - Заезерена вода; обично после силни дождови, кога на некоја вдлабнатина во патот ќе се насобере вода. Вук да га е.. - волк --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Г -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Градиплот - жива ограда; во западните краишта на кумановско, има посебен вид грмушесто растение, наречено градиплот, со него се оградуваат селски дворови. Глоѓа - (глагол) непријатно чувство, затапена болка додека се седи во непријатна положба, или затапена болка од предмет кој непријатно притиска некој дел од телото фразата "глоѓа те некое ребро" се користи при разговор со личности кои постојано сакаат да влегуваат во конфликт, да беснеат. Гадурија - мошне гадна, одбивна личност Гњете се - се мува, се гура во многу мал простор (буквално) Пр. "Гњете се куде му е и куде не му е место." Изразот "гњете" често се употребува кога некој некултурно јаде. Глоботи / Глоботење - (глагол) се мисли на звукот што се испушта при горење на дрвја во огништето; Пр: "охохо охохо, ама е убавко огањ док глоботи"
Д -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Даскал - учител Димољ - подводен процеп во карпа покрај бреговите на реките, обично, во таквите дупки живеат поголеми риби, затоа за успешен бизнисмен се вели: "Сви димољи ги знае и брка у њи' без стра!' Дроља - (србизам) проститутка Дрљача - вид приклучна справа за трактор --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ѓ -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- / --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Е -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Енац - игра со рака во фудбал Ендек - дупка покрај патот; прокоп; ров; Пр: "Потера га сват Фергусона, отут реку, на угоре, на угоре и ОП у ендек, салте учина a' и однема га!" Едн'к - веднаш --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ж -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Ждировина - промаја (ждири - дува) Пр: "Ждири ми под ноѓе" Жабокречина - застојана вода покрај реките, барска вода, презаситена со тиња и алги. Жуљ - плускавец Жуљан - Плачко ("не се жуљави" - не плачи) Жужу - (фр. joujou - вид играчка) Жужу Бурекџилница - позната кумановска бурекџилница, една од многуте локации кадешто се собираат творците на сељачизмот Жгл'п - се изговара "Жглуп" или "Жглап", ономатопеја често користена при муабет; Го имитира звуко на тело што паѓа во некој ликвид; Пр: "Оди си, оди си и од едн'к, жгл'п, упадна ми нога у вир!" Жбуњ - грмушка Ждере - јаде Жљеб - Вдлабнатина --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
З -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- З'инат - за инает Заметлеа се - се изгуби на психичка база Заглиѓа - загледува; момче загледува девојка или обратно; Пр: "он'j Милисав, стално ме заглиѓуе " Заглиба - (глагол) се заглави во нешто; пропадна во нешто; Пр: "Пу да га е.., заглиба се у батљак" Залиќа - (глагол) заобиколува; Пр: "Он'ј стално ме залиќа, како нешто да сам му згрешил." Зачмаја се - се подзамисли; будно сонува Заврзлама - Сплетка во која што се вклучени повеќе луѓе; монтиран случај Зор - (тур. zor - сила, моќ, насилство, бес); потреба, голема потреба да се направи нешто; Пр: "Имам си зор, у колзет да иду." За зор зам'н - фраза еквивалентна на фразата: "за недај Боже" или "Во случај да притреба."; Пр: " Не га врљај тој пакличе, ќе се најде за зор зам'н!" ----------------------------------------------------------------------------------------------
Ѕ -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Ѕивта - Пие (најчесто се мисли на пиење алкохол) Ѕебрина (Ѕебринка) - благо, умерено студенило, доволно да го наежи телото; Пр: "оф, оф, иде ми ѕебрина, загрни ме, побрго!" Ѕнѕог'с - флегматична личност, влечко; личност без завршница {секој од вас што знае некој сељачизам или провинцијализам што започнува на -Ѕ, слободно нека го каже, затоа што, на нашата уникатна буква Ѕ и е потребна промоција.} -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
И ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Издркотњак - типичен сељачизам, селачизам во с'ржта ( "коска сељачизам" според сељачка терминологија); секрет од машки полови жлезди Измица се (изм'ца се) - (глагол) се вади; излегува вон првобитната положба;Пр: "Не се измицај такој, некад нема да знам куде си!" -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ј--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------